เป็นแบตเตอรี่ในกลุ่ม Deep Cycle Battery บำรุงรักษาง่าย อายุการใช้งานยาวนาน สามารถจ่ายกระแสไฟฟ้าคงที่ ได้เป็นระยะเวลานานและสามารถชาร์จกลับได้ ง่ายด้วยกระแสไฟต่ำๆ เป็นพลังงานทด แทนไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม
การเปรียบเทียบ แบตเตอรี่โซล่าเซลล์หรือแบตรถกอล์ฟ (Deep cycle battery) กับ แบตเตอรี่รถยนต์ธรรมดา (Automotive Battery) แบตเตอรี่โซล่าเซลล์
ข้อควรระวังในการงานแบตเตอรี่โซล่าเซลล์แบบน้ำ-ควรตรวจเช็คระดับน้ำกลั่นในแบตเตอรี่โซล่าเซลล์อย่างสม่ำเสมอ
แบตเตอรี่โซล่าเซลล์ บรรจุกรดกำมะถัน ระวังอย่าให้เข้าตา ถูกผิวหนัง หรือเสื้อผ้า
แบตเตอรี่ดีพไซเคิล ถูกออกแบบมาเพื่อระบบโซล่าเซลล์พลังงานแสงอาทิตย์โดยเฉพาะ ทำให้สามารถเก็บไฟได้นาน และจ่ายไฟได้อย่างต่อเนื่อง เพื่อความมีเสถียรภาพของระบบโซล่าเซลล์
แบตเตอรี่แบบดีพไซเคิล มีประสิทธิภาพในการเก็บประจุไฟฟ้า และจ่ายประจุไฟฟ้าได้มากกว่าแบตเตอรี่รถยนต์หลายเท่าตัว จึงเป็นแบตเตอรี่ที่มีความเหมาะสมในการนำมาใช้งานกับโซล่าเซลล์และ กังหันลมผลิตไฟฟ้ามากที่สุด
เมื่อทำการเทียบประสิทธิภาพและราคาในการใช้งานระบบโซล่าเซลล์หรือกังหันลมแล้วนั้น การใช้แบตเตอรี่ชนิดดีพไซเคิล จะมีประสิทธิภาพดีกว่ามาก ด้วยอายุการใช้งานที่นานกว่า และมีราคาที่ถูกกว่าการใช้แบตเตอรี่รถยนต์มาก
ในส่วนของไฟฟ้าทั้งหมดที่ผลิตได้ หากไม่มีอุปกรณ์ที่จะทำการเก็บไฟฟ้าไว้ใช้อย่างแบตเตอรี่ในเวลาที่ต้องการจะใช้ ถึงคุณจะมีโซล่าเซลล์หรือกังหันลมที่สามารถทำการผลิตไฟฟ้าได้เป็นหลายๆ กิโลวัตต์ แต่ก็อาจจะไม่มีความหมายอะไรเลย คุณจึงต้องให้ความสำคัญกับแบตเตอรี่ดีพไซเคิล
บางคนอาจมีความคิดจะต่อไฟฟ้าตรงจากโซล่าเซลล์หรือกังหันลมโดยตรงเพื่อเป็นการประหยัดค่าแบตเตอรี่ ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว แม้จะสามารถทำได้และใช้งานได้ แต่เครื่องใช้ไฟฟ้าของคุณก็อาจจะพังเร็วขึ้นได้
แบตเตอรี่ดีพไซเคิล เป็นแหล่งเก็บสะสมพลังงานจากกระแสไฟฟ้าที่ผลิตได้จากระบบพลังงานแสงอาทิตย์ ซึ่งเป็นส่วนสำคัญสำหรับระบบพลังงานทางเลือก อย่างระบบโซล่าเซลล์ หรือระบบกังหันลม แต่อาจจะมีความไม่แน่นอน โดยอยู่ในรูปของถังเก็บพลังงาน เพื่อเอาไว้ใช้ในช่วงเวลาที่แหล่งผลิตกระแสไฟฟ้าซึ่งไม่ว่าจะเป็นแผงโซล่าเซลล์ หรือกังหันลม ไม่สามารถที่จะผลิตกระแสไฟฟ้าได้
ซึ่งการใช้แบตเตอรี่ก็เพื่อเป็นการเพิ่มเสถียรภาพของระบบ แม้ว่าตามหลักความจริงแล้ว แบตเตอรี่ จะไม่สามารถทำให้เป็นระบบไฟฟ้าได้อย่างมีประสิทธิภาพเต็มร้อยเปอร์เซ็นต์ ประมาณว่าไม่สามารถเก็บไฟได้ร้อยเปอร์เซ็นต์จากที่จ่ายให้หนึ่งร้อย แต่อาจนำมาใช้ไฟได้เพียง 95% โดยความสูญเสียที่เกิดขึ้นจะออกมาในรูปของความร้อนที่เกิดขึ้น แต่มันก็เพียงพอที่จะนำมาวางแผนการใช้งานเพื่อให้ระบบมีเสถียรภาพได้
หลักการทำงานและส่วนประกอบของแบตเตอรี่ดีพไซเคิล ไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลงไปมากสักเท่าไหร่ ซึ่งยังคงเป็นปฏิกิริยาเคมีที่เกิดจากแผ่นตะกั่วจุ่มโดยอยู่ในสารละลายกรดซัลฟุลิค
การชาร์จและการคายประจุเกิดจากปฏิกิริยาเคมีที่เกิดจากการจ่ายกระแสไฟฟ้าให้ที่ขั้วบวกและขั้วลบเหมือนเดิม แต่อายุการใช้งานของแบตเตอรี่มีการพัฒนาให้มีอายุการใช้งานนานขึ้น ในการชาร์จและการคายประจุแต่ละครั้ง แผ่นตะกั่วที่ขั้วบวกจะสึกลงเรื่อยๆ เมื่อมีการเพิ่มแผ่นตะกั่วให้หนาขึ้นที่ขั้วบวกของแบตเตอรี่ชนิด Deep Cycle นั้น เรียกได้ว่ามีส่วนอย่างมากที่จะทำให้อายุของแบตเตอรี่ใช้งานได้นานขึ้น แม้ว่าความหนาของแผ่นตะกั่วจะไม่ใช่สาเหตุทั้งหมดที่จะทำให้อายุของแบตเตอรี่สั้นหรือยาวก็ตาม
แบตเตอรี่ดีพไซเคิล คือแบตเตอรี่ที่ถูกออกแบบมาให้สามารถคายประจุหรือเรียกว่า discharge ได้ลึก หรือได้มากกว่าแบตเตอรี่ในแบบชนิดธรรมดา ซึ่งแบตเตอรี่ deep cycle สามารถคายประจุได้ถึง 45%-75% ของพลังงานที่เก็บสะสมอยู่ แต่ก็จะขึ้นอยู่กับแต่ละผู้ผลิต และแต่ละยี่ห้อ โดยมีความแตกต่างจากแบตเตอรี่รถยนต์ทั่วๆไป
แบตเตอรี่รถยนต์ ถูกออกแบบมาสำหรับใช้งานในลักษณะที่มีความต่างกัน เพราะต้องการกระแสสูงๆ ภายในระยะเวลาสั้นๆ ในขณะสตาร์ทเครื่องยนต์เป็นหลัก นอกจากนี้ แบตเตอรี่ deep cycle ยังถูกออกแบบมาให้มีอายุการใช้งานยาวขึ้น โดยการเพิ่มขนาดของแผ่นตะกั่วให้มีความหนามากขึ้น และยังช่วยลดพื้นที่ผิวสัมผัสตะกั่วกับสารละลายลง ส่งผลทำให้การชาร์จและคายการประจุใช้เวลานานกว่าแบตเตอรี่รถยนต์ เนื่องจากมีพื้นผิวสัมผัสที่น้อยกว่า ทำให้การคายประจุหรือจ่ายกระแสไฟฟ้ามีการจ่ายออกมาไม่สูงมาก ซึ่งไม่เหมือนกับแบตเตอรี่รถยนต์ที่มีพื้นผิวสัมผัสมากจนทำให้สามารถจ่ายกระแสไฟฟ้าได้สูงกว่า และเหมาะกับการใช้งานลักษณะที่ต้องการกระแสสูง ในขณะสตาร์ทเครื่องยนต์ ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้ แบตเตอรี่รถยนต์ มีอายุสั้นกว่านั่นเอง
แบตเตอรี่ดีพไซเคิลสามารถแบ่งออกเป็นสองชนิดหลักๆ ซึ่งจะมีแบบน้ำ และแบบแห้ง หรือ ชนิดมีวาล์วที่เป็นแบบปรับแรงดันภายใน ซึ่งหากเป็นแบตเตอรี่ deep cycle แบบน้ำ ส่วนใหญ่จะมีการใช้งานมากที่สุด ในระบบโซล่าเซลล์รวมทั้งระบบพลังงานทางเลือก เพราะเมื่อเปรียบเทียบกัน และทำการต่อ Ah แล้วถือได้ว่าเป็นการใช้แบตเตอรี่ชนิดที่คุ้มค่าต่อการลงทุนที่สุด แต่การใช้แบตเตอรี่แบบน้ำ ถือเป็นชนิดที่ต้องการการบำรุงรักษาอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะเป็นการเติมน้ำกลั่นหรือ การทำความสะอาดขั้วแบตฯ สำหรับการติดตั้งนั้นจะต้องติดตั้งในพื้นที่ที่มีอากาศถ่ายเท และทำการวางในลักษณะตั้งขึ้นได้เท่านั้น ส่วนแบตเตอรี่ชนิดน้ำ ที่เป็นแบบ Maintenance Free เป็นอีกหนึ่งชนิดที่ไม่ต้องการการบำรุงรักษา เพียงแต่ถูกออกแบบมาให้มีอายุการใช้งานสั้นลง ตามที่ผู้ผลิตรับประกันเท่านั้น
สำหรับแบตเตอรี่ดีพไซเคิล ชนิดแห้ง หรือแบบที่มีวาล์วปรับแรงดันภายใน เป็นแบตเตอรี่ที่มีโครงสร้างเป็นระบบปิด และไม่ต้องการการบำรุงรักษา รวมทั้งควบคุมแรงดันของสารละลายด้วยวาล์วปรับของแรงดันที่อยู่ภายใน จะแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ชนิด GEL (GEL type deep cycle battery) เป็นแบตเตอรี่ deep cycle ชนิดเจล ที่มีการนำเอาผงซิลิกา เติมลงไปสารละลายในแบตเตอรี่ ซึ่งจะทำให้สารละลายกลายเป็นเจล เพื่อลดการเกิดก๊าซ และยังช่วยลดการกระเพื่อมของสารละลายที่อยู่ภายใน ซึ่งการชาร์จไฟให้กับ แบตเตอรี่ชนิด GEL นั้นต้องการใช้แรงดันในการชาร์จน้อยกว่า และยังชาร์จได้ช้ากว่าแบตเตอรี่ deep cycle ชนิดอื่นๆ
เมื่อไหร่ก็ตามที่มีการชาร์จไฟที่เร็วเกินไป จะทำให้เกิดฟองก๊าซรอบแผ่นตะกั่ว ซึ่งจะทำให้ตัวเจลไม่สัมผัสกัน ส่งผลทำให้ความสามารถในการเก็บไฟค่อยๆ ลดลง จนกระทั่งฟองก๊าซที่เกิดขึ้นได้ลอยขึ้นไปด้านบน จึงจะทำให้ความสามารถในการเก็บไฟกลับมาเหมือนเดิม
ส่วนแบตเตอรี่ดีพไซเคิล ชนิด AGM (Absorbed Glass Mat) หรือ ชนิดตาข่ายไฟเบอร์กลาส เป็นแบตเตอรี่ชนิดที่มีการนำเอาตาข่ายไฟเบอร์กลาสใส่ลงไปเพื่อทำการกั้นแต่ละเซลล์ สำหรับเป็นการเพิ่มพื้นที่ในการเก็บสารละลายให้มากขึ้น เพราะตาข่ายไฟเบอร์กลาสมีความสามารถในการดูดซับสารละลายได้ดี ทำให้สารละลายมีปริมาณมากขึ้น เพื่อให้อายุการใช้งานของแบตเตอรี่มากขึ้นตามไปด้วย นอกจากนี้แบตเตอรี่ ชนิด AGM ยังเป็นชนิดมีวาล์วปรับแรงดันภายใน VRLA ที่เป็นระบบปิดโดยไม่ต้องมีการบำรุงรักษา ด้วยขนาดที่เท่ากันกับ แบตเตอรี่ดีพ ฯ ชนิดน้ำแต่แบตเตอรี่ ดีพ ฯ ชนิด AGM สามารถที่จะเก็บไฟได้มากกว่าถึง 1.5 เท่า แต่ราคาต่อ Ah ก็จะแพงกว่าชนิดน้ำ เกือบเท่าตัวเช่นกัน เพราะเป็นโครงสร้างของแผ่นแต่ละแผ่นที่ลอยอยู่ระหว่างตาข่ายไฟเบอร์กลาส ทำให้แผ่นไม่ต้องรับน้ำหนักตัวมันเอง ทำให้ความต้านทานที่มีภายในน้อยกว่าชนิดอื่น แต่ทำให้สามารถชาร์จไฟและจ่ายไฟได้เร็วกว่าแบตเตอรี่ ดีพ ฯ ชนิดอื่นและเร็วที่สุดในบรรดาของแบตเตอรี่ deep cycle ทั้งหมด
จากที่แบตเตอรี่ deep cycle ชนิด AGM มีโครงสร้างแบบนี้ ทำให้สามารถมีความทนต่อการใช้งานในที่อากาศร้อนหรืออากาศเย็น และทนต่อการสั่นสะเทือนได้ดีกว่าชนิดอื่นๆ อีกด้วย และที่เป็นข้อดีของ แบตเตอรี่ ดีพ ฯ ชนิด AGM คือ การใช้ตะกั่วที่มีความบริสุทธิ์กว่า ส่งผลทำให้กลายเป็นแบตเตอรี่ ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้นไปอีก
ค่า Ah ขนาดความจุของแบตเตอรี่ คือค่าที่บ่งบอกถึงความสามารถในการคายประจุหรือ ดิสชาร์จ (discharge) รวมอยู่ในช่วงเวลาหนึ่ง รวมถึงค่าที่ผู้ผลิตบอกและติดไว้ที่ข้างลูกแบตเตอรี่นั้น จากทั่วไปเป็นค่าที่วัดการคายประจุ ซึ่งในอัตราการคายอย่างช้าๆ ให้หมดใน 20 ชั่วโมง แต่เพราะอัตรานี้จะทำให้แบตฯหมด หรือมีโวลต์เหลือเพียง 10.5 V ส่วนค่า DOD (Depth Of Discharge) เป็นค่าที่บอกถึงความสามารถของแบตเตอรี่ เป็นการนำความจุที่มีอยู่ออกมาใช้งาน หาก แบตเตอรี่เต็มความจุคือ 100% แต่สามารถนำเอาออกมาใช้งานได้เพียงแค่ 35% ส่วนที่เหลือคือ 65% ก็เป็นการเก็บสำรองไว้เพื่อรักษาแบตฯ เอาไว้ หมายถึงแบตเตอรี่ลูกนี้มี DOD 35% สำหรับการบำรุงรักษาแบตเตอรี่ดีพไซเคิล จะช่วยทำให้อายุการใช้งานของแบตเตอรี่ยาวนานขึ้น โดยเฉพาะแบบที่เป็นชนิดน้ำ เพราะอย่าลืมว่าน้ำ เมื่อเกิดปฏิกิริยาเคมีจะแตกตัวกลายเป็นก๊าซไฮโดรเจนและออกซิเจน แล้วมีการระเหยออกไปอยู่ตลอดเวลา ควรหมั่นตรวจสอบระดับน้ำกลั่นหรือสารละลายที่อยู่ภายในให้เต็มอยู่เสมอเพราะเป็นสิ่งจำเป็น เมื่อระดับน้ำลดลงควรเติมเฉพาะน้ำกลั่นบริสุทธิ์เท่านั้น แต่ไม่ควรเติมกรดหรือสารละลายเพิ่มอย่างอื่นลงไป แม้แต่ขั้วของแบตเตอรี่ก็เช่นกัน จะต้องหมั่นทำความสะอาดบ่อยๆ รวมไปถึงขั้วที่ต่อมาจากเครื่องชาร์จด้วย เพราะหากมีคราบเกลือหรือคราบสนิมของตะกั่วที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาเคมี ก็จะทำให้เกิดความต้านทานของกระแสไฟฟ้าและความสามารถในการจ่ายกระแสไฟหรือรับไฟจากการชาร์จลดลง
เคล็ดลับวิธีทำความสะอาดขั้วแบตฯ ที่ดีคือล้างด้วยสารละลายจำพวกโซดาจะดีกว่าซึ่งจะทำให้คุณได้แบตเตอรี่ที่มีอายุยาวนานตามที่ผู้ผลิตได้ออกแบบและระบุไว้
**ในกลุ่มผู้ที่ใช้ทั้งโซล่าเซลล์และกังหันลมผลิตไฟฟ้า จะต้องให้ความสำคัญกับแบตเตอรี่ดีพไซเคิล ที่ถือเป็นพระเอกที่มีความสำคัญที่สุด ความเป็นจริงทั้งโซล่าเซลล์และกังหันลมมีหน้าที่ผลิตไฟฟ้า แต่จะผลิตไฟฟ้าได้มากหรือน้อยก็ขึ้นกับเหตุและปัจจัยเฉพาะตัวของมันเอง